Ασφάλεια: Από τις ζώνες ελεγχόμενης παραμόρφωσης, στην αυτόνομη οδήγηση

Σε ένα πολύ μακρινό παρελθόν, η λογική των κατασκευαστών ενός επιβατικού αυτοκινήτου ήταν απλή: Μία άκαμπτη και βαριά μάζα σιδερικών θεωρούνταν αρκετή και ικανή προφανώς, ώστε να προστατεύσει τους επιβάτες. Τυπικά, θα μπορούσε κανείς να ισχυριστεί ότι η ριζική αλλαγή κατεύθυνσης προς ένα ασφαλέστερο αυτοκίνητο, ξεκίνησε από τα μέσα της δεκαετίας του 1960. Παρότι τα πρώτα δείγματα γραφής είχαν ήδη κάνει την εμφάνιση τους από το 1937 με τον Ούγγρο μηχανολόγο Béla Barényi (θεωρείται ο πατέρας της παθητικής ασφάλειας) να εκπονεί τη μελέτη του για τις ζώνες ελεγχόμενης παραμόρφωσης. Το 1952, ο Barényi, που είχε πια εξελίξει τις ζώνες αυτές σε μεγάλο βαθμό, άρχισε μερικώς να τις υιοθετεί στη Mercedes-Benz «Ponton», σε συνδυασμό με ένα άκαμπτο κλωβό ασφαλείας πάνω στην ίδια πλατφόρμα.

Το 1959, η Volvo ήρθε να προσθέσει ένα ακόμα στοιχείο παθητικής ασφάλειας, παρουσιάζοντας τη ζώνη ασφαλείας τριών σημείων που επινόησε ο μηχανικός Nils Bohlin για λογαριασμό της, χωρίς μάλιστα να την κατοχυρώσει µε πατέντα. Αυτό ήταν κάτι που επέτρεψε σε όλους τους κατασκευαστές να τη χρησιμοποιήσουν, σώζοντας πάνω από ένα εκατοµµύριο ζωές χάρη σε αυτή την εφεύρεση. Το key point ωστόσο σε όλες αυτές τις προσπάθειες δεν ήταν άλλο από τη συλλογή δεδομένων, σε πραγματικές συνθήκες. Τόσο η Mercedes-Benz όσο και η Volvo είχαν ξεκινήσει να γεμίζουν τα αρχεία τους και να μελετούν αυτά τα στοιχεία ήδη από το 1969.  Οι έρευνες πάνω στα τροχαία ατυχήματα εκείνης της περιόδου γέννησαν και τις νέες εφευρέσεις. Το παιδικό κάθισμα µε ανάποδη φορά που παρουσίασε το 1972 η Volvo ή το αυτόματα εκτινασσόμενο roll bar των ανοιχτών Mercedes-Benz και η εξέλιξη στον σκελετό των καθισμάτων ώστε να στηρίζουν σωστά τον αυχένα σε οπίσθια πρόσκρουση. Ένα από τα σηµαντικότερα επίσης συστατικά στη βελτίωση της παθητικής ασφάλειας ήταν οι αερόσακοι. Η πρώτη τους εφαρμογή ήταν στη Mercedes-Benz S-Class το 1981. 

Η εξέλιξη του είδους

Σήμερα, τα αυτοκίνητα έχουν πλέον πολύ υψηλή αντοχή χάρη στα προηγμένα υλικά κατασκευής, τις σύγχρονες μεθόδους συγκόλλησης, που προσφέρουν επιπλέον ακαμψία κι χάρη στο «σκελετό» τους, που είναι κατασκευασμένος ώστε να αντέχει τεράστια φορτία. Όλα τα αυτοκίνητα ανεξαιρέτως. Από τα μοντέλα της κατηγορίας Α... Σε ό,τι έχει να κάνει με τη δομή του αμαξώματος, τα σημερινά αυτοκίνητα κατασκευάζονται έτσι ώστε σε περίπτωση σύγκρουσης το μεγαλύτερο ποσοστό της κινητικής ενέργειας να μπορεί να μετατραπεί σε έργο παραμόρφωσης. Η ουσία είναι πως όσο μεγαλύτερη η ζώνη ελεγχόμενης παραμόρφωσης τόσο μικρότερη θα είναι η δύναμη που μεταφερθεί μέσα στην καμπίνα. Εξοπλίζονται επίσης, πέραν των πολυάριθμων αερόσακων και με έξυπνα συστήματα ADAS. Τα συστήματα ADAS (πχ. ενεργό cruise control, αναγνώριση οδικής σήμανσης, ανίχνευση τυφλού σημείου, αποτροπή ακούσιας αλλαγής λωρίδας, προειδοποίηση εμπρόσθιας σύγκρουσης και αυτόματη πέδηση, ανίχνευση κόπωσης και υπνηλίας οδηγού κ.ά.) στην πλειονότητά τους βασίζονται σε κάμερες, ραντάρ και αισθητήρες. Όσο περνά ο καιρός εξελίσσονται περισσότερο και λειτουργούν όλο και με λιγότερα λάθη στο τι αντιλαμβάνονται ως κίνδυνο, στην ειδοποίηση του οδηγού και στην επάρκεια αντίδρασης. 

Οι αλλαγές και οι κίνδυνοι που εγκυμονούν

Λαμβάνοντας ως δεδομένο ότι η αυτοκίνηση έχει χαράξει εδώ και καιρό ρότα προς τη νέα ηλεκτρική εποχή της, αυτομάτως, αλλάζουν τα πάντα και στους τομείς της ασφάλειας. Αυτή η μετάβαση επαναπροσδιορίζει βέβαια όχι μόνο τους κανόνες ασφαλείας αλλά και ένα ευρύτερο πλαίσιο. Ο Euro NCAP για παράδειγμα πιστεύει ακράδαντα ότι μπορεί να βελτιώσει περαιτέρω την ασφάλεια των οχημάτων την επόμενη δεκαετία με δράσεις που έχει εκπονήσει στο πρόγραμμα του με την ονομασία «Vision 2030». Το Vision 2030, θα διατηρήσει μεν το υπάρχον σύστημα αξιολόγησης ασφαλείας αλλά από το 2026 και μετά θα παρουσιάσει νέους τομείς προωθώντας την καινοτομία και την τεχνολογία, διασφαλίζοντας έτσι ένα ασφαλέστερο μέλλον για την κινητικότητα συνολικά. Το νέο σύστημα, θα επαναπροσδιορίζει τις δοκιμές σύμφωνα με τρεις νέες διακριτές φάσεις: Την ασφάλεια στην οδήγηση, τη αποφυγή σύγκρουσης και την ασφάλεια μετά από τη σύγκρουση.

Όπως αντιλαμβάνεστε, τα συστήματα υποβοήθησης της οδήγησης θα εξελιχθούν σε τέτοιο βαθμό που θα προλαμβάνουν το ατύχημα! Θα είναι πιο «ενεργητικά» και πιο παρεμβατικά απ’ ότι είναι σήμερα και θα βοηθούν τον οδηγό να διατηρεί μια σταθερή ταχύτητα, να κρατά μια απόσταση ασφαλείας από το προπορευόμενο αυτοκίνητο κ.α., ενώ θα διαβάζουν το δρόμο ενημερώνοντας τον οδηγό, για πιθανούς κινδύνους που ενδεχομένως θα κληθεί να αντιμετωπίσει στην πορεία του. Στα αυτοκίνητα βέβαια… της επόμενης 10ετίας, θα υπάρχουν πολλοί περισσότεροι αισθητήρες που θα «διαβάζουν» τις αντιδράσεις του οδηγού, αναλύοντας τις κινήσεις του προσώπου, των ματιών, των χεριών αλλά και των ποδιών του! Επίσης, το παρών στο εγγύς μέλλον στα ηλεκτρικά αυτοκίνητα θα δίνουν και έξυπνα συστήματα μέτρησης της «απόδοσης» του οδηγού. Για παράδειγμα, εάν κάποιος έχει πιει δυο τρία ποτηράκια παραπάνω και θελήσει να οδηγήσει το «έξυπνο» αυτοκίνητο του, δε θα του το επιτρέπει! Στην Ευρώπη άλλωστε, το 25% όλων των θανάτων από τροχαία ατυχήματα, σχετίζονται με το αλκοόλ.

Επιπλέον θα υπάρχουν συστήματα που θα «περιορίζουν» την ισχύ… στο πεντάλ του γκαζιού. Η υπερβολική ταχύτητα ευθύνεται για το ένα τρίτο περίπου των θανατηφόρων συγκρούσεων, ενώ σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Ασφάλειας Μεταφορών, 2.100 ζωές θα μπορούσαν να σωθούν κάθε χρόνο εάν η μέση ταχύτητα έπεφτε μόνο κατά 1 km/h σε όλους τους δρόμους στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Πέρα από τους «περιοριστές» ταχύτητας στα σύγχρονα αυτοκίνητα ή συστήματα όπως το Intelligent Speed Assistance (ISA), την εμφάνιση του θα κάνει και το «pedal misapplication» (PMA). Σε μια ελεύθερη μετάφραση θα λέγαμε πως πρόκειται για τη «λανθασμένη εφαρμογή στο πεντάλ του γκαζιού». Ο ορισμός αυτός, αναφέρεται σε ατυχήματα που προκαλούνται από ακούσια, ανεξέλεγκτη χρήση του πεντάλ γκαζιού, κυρίως σε ελιγμούς πολύ χαμηλής ταχύτητας. Τα στοιχεία δείχνουν ότι οι ηλικιωμένοι οδηγοί είναι πιο πιθανό να χρησιμοποιήσουν εσφαλμένα το πεντάλ από τους νεότερους, ειδικά στα ηλεκτρικά αυτοκίνητα με τα αυτόματα κιβώτια ταχυτήτων.

Στην Ευρώπη, από στατιστικής πλευράς, η λανθασμένη αυτή εφαρμογή είναι ακόμα σπάνια αλλά θα αλλάξει δραματικά την επόμενη δεκαετία εάν σκεφτεί κανείς και τη ραγδαία διείσδυση των ηλεκτρικών οχημάτων στην αγορά με την εκρηκτική επιτάχυνση που προσφέρουν σε κάθε χάιδεμα του δεξιού πεντάλ… Το 2030 όμως, τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα θα είναι εξοπλισμένα και με συστήματα ασφαλείας για την προστασία των ιδιοκτητών τους από κλοπή, πειρατεία και παραβιάσεις της ιδιωτικής τους ζωής. Ο βιομετρικός έλεγχος ταυτότητας (αισθητήρες θα αναγνωρίζουν το πρόσωπο του οδηγού ή το δακτυλικό του αποτύπωμα), οι ενημερώσεις Over-Τhe-Αir (θα επιτρέψουν στις αυτοκινητοβιομηχανίες να διορθώσουν τυχόν ευπάθειες στα συστήματα ασφαλείας ή σφάλματα που μπορεί να προκύψουν χωρίς να απαιτείται από τον ιδιοκτήτη του αυτοκινήτου να επισκεφθεί μια αντιπροσωπεία) αλλά και η κρυπτογράφηση (όλα τα δεδομένα θα μεταδίδονται μεταξύ του αυτοκινήτου και του cloud και θα είναι κρυπτογραφημένα ώστε να αποτρέψουν τους χάκερ από το να υποκλέψουν δεδομένα και ευαίσθητες πληροφορίες) θα εισβάλλουν στη ζωή μας ως έξτρα δικλείδες ασφαλείας. 

Ευάλωτα στις κυβερνοεπιθέσεις;

Τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα με το πλήθος ηλεκτρονικών συστημάτων και software που διαθέτουν και θα αποκτήσουν κι άλλα στο προσεχές μέλλον, θα μπορούσαν πολύ εύκολα να κινδυνεύσουν να παραβιαστούν από χάκερ, κάτι που θα έχει ως αποτέλεσμα την πρόσβαση στα προσωπικά στοιχεία του οδηγού ή ακόμα και την ανάληψη του ελέγχου του συνδεδεμένου οχήματος. Η αγορά συστημάτων ασφάλειας για τα ηλεκτρικά οχήματα από τα 84,91 δισ δολάρια που ήταν το 2022 θα φθάσει σύμφωνα με έρευνα της Extrapolate στα 185,17 δισεκατομμύρια δολάρια έως το 2030, με την Ευρώπη να ηγείται της αγοράς λόγω της επιβολής αυστηρών κανονισμών για την οδική ασφάλεια, αλλά και τις κυβερνοεπιθέσεις! 

Ασφάλεια στις μπαταρίες

Ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα για τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα είναι η ασφάλεια των μπαταριών τους. Αν και η πιθανότητα πυρκαγιάς στις μπαταρίες είναι σχετικά χαμηλή, οι συνέπειες εάν προκύψει κάτι τέτοιο μπορεί να είναι πολύ σοβαρές. Στα ηλεκτρικά οχήματα του 2030, η ασφάλεια των μπαταριών θα είναι κορυφαία και η Νο 1 προτεραιότητα των κατασκευαστών. Θα υπάρξουν προηγμένα συστήματα διαχείρισης της θερμότητας και σε συνδυασμό με τις νέας γενιάς μπαταρίες στερεάς κατάστασης θα μειωθεί ο κίνδυνος υπερθέρμανσης ή και ανάφλεξης, στο ελάχιστο. 

Aσφάλεια και αυτόνομη οδήγηση

 

Με τη διαρκή εξέλιξη και ανάπτυξη όλων αυτών των συστημάτων πολλοί υποστηρίζουν ότι βρισκόμαστε ένα βήμα πριν από οδηγοί... καταλήξουμε επιβάτες. Ενδεχομένως και να έχουν δίκιο. Στην παρούσα φάση βέβαια στόχος όλων αυτών των «βοηθημάτων» είναι να κάνουν τις μετακινήσεις μας με το αυτοκίνητο ασφαλέστερες. Έως το 2035 στη μεγαλύτερη αγορά του πλανήτη, αυτή της Κίνας, το 10% των οχημάτων που θα πωλούνται θα έχουν συστήματα αυτόνομης οδήγησης Επιπέδου 4 ή ακόμα και 5. Την ίδια χρονιά, τα αυτοκίνητα με οποιοδήποτε επίπεδο αυτόνομης οδήγησης θα κατέχουν σε παγκόσμια κλίμακα μερίδιο που θα ανέρχεται στο 66%. Παραμένει ακόμα θολό όμως τι θα συμβεί εάν ένα αυτόνομο όχημα κληθεί να λάβει μια απόφαση για την αποφυγή κάποιας σύγκρουσης. Θα επιλέξει να προστατεύσει το πλήρωμα του; Κι αν ναι, με ποιο τίμημα; Τι θα συμβεί επίσης σε περίπτωση κακόβουλης επίθεσης στα ηλεκτρονικά του συστήματα;

Επιπλέον, οι ασφαλιστικές εταιρείες, πώς θα αντιμετωπίσουν ένα τέτοιο συμβάν; Ασφαλίζεις πλέον μια «μηχανή» ή έναν άνθρωπο; Ποιος καθίσταται υπεύθυνος σε περίπτωση ατυχήματος ή κλοπής; To νομικό πλαίσιο θα πρέπει να αλλάξει ριζικά στην ΕΕ. Σήμερα υπάρχει σαφής ερμηνεία ότι ο οδηγός πρέπει να έχει τον έλεγχο του οχήματος. Στο μέλλον όμως; Εκτός συγκλονιστικού απροόπτου, το 2035 η πλήρως αυτόνοµη οδήγηση θα εφαρμοστεί σε πρώτη φάση στα μεγάλα αστικά κέντρα ανά τον κόσμο. Εκεί, όπου τα αυτόνομα μοντέλα θα κινούνται με χαμηλές ταχύτητες (30 km/h) σε συνθήκες πλήρους διασύνδεσης και ελέγχου και θα χρησιμοποιούνται ως οχήματα κοινοχρησίας και μεταφοράς πολλών επιβατών! Χωρίς να έχουμε μαντικές ικανότητες κρίνουμε, πως σε ένα όχι και τόσο μακρινό μέλλον, τα τροχαία ατυχήματα θα εκλείψουν σχεδόν ολοκληρωτικά. Όχι γιατί εμείς θα είμαστε καλύτεροι οδηγοί αλλά γιατί αυτές οι τεχνολογικά προηγμένες «μηχανές» που θα μας μεταφέρουν, δε θα το επιτρέπουν...