Αυτόνομη Οδήγηση - Από οδηγός, επιβάτης!

Μια ολόκληρη γενιά μεγάλωσε βλέποντας στον «Ιππότη της ασφάλτου» να επικοινωνεί με τον K.I.T.Τ. μέσω φωνητικών εντολών. Nα τον καλεί χρησιμοποιώντας ένα ρολόι και να του εμπιστεύεται τα πηδάλια όταν αυτός σκαρφάλωνε στο καπό κυνηγώντας τους…κακούς. Σίγουρα τότε δεν πιστεύαμε ότι υπάρχει περίπτωση να ζήσουμε κάτι παρόμοιο. Η πραγματικότητα μας διαψεύδει παταγωδώς εδώ και πολλά χρόνια. Οι φωνητικές εντολές, ακόμα και η συζήτηση με το αυτοκίνητο είναι γεγονός και μάλιστα όχι σε πανάκριβα supercars, αλλά σε προσιτά καθημερινά αυτοκίνητα. Η εξ αποστάσεως επικοινωνία με το όχημα μας είναι επίσης γεγονός σε πολλά μοντέλα και σχεδόν σε όλα τα ηλεκτρικά. Ήρθε και η σειρά της τρίτης παιδικής ανάμνησης του σίριαλ να γίνει βίωμα. Η αυτόνομη οδήγηση έχει ήδη μπει στη ζωή μας και κινείται με γοργούς ρυθμούς προς αυτό που χαρακτηρίζαμε επιστημονική φαντασία την δεκαετία του 1980. 

Τα επίπεδα της αυτόνομης οδήγησης

Σύμφωνα με την Κοινότητα Μηχανικών Αυτοκινήτων (SAE), η αυτόνομη οδήγηση χωρίζεται σε πέντε επίπεδα, ανάλογα με τις δυνατότητες παρέμβασης που έχει το όχημα κατά την κίνηση. Έτσι στο πρώτο επίπεδο υπάρχουν ορισμένα συστήματα υποβοήθησης με σκοπό να κάνουν την οδήγηση πιο άνετη και ασφαλή. Πλέον, αυτά τα συστήματα είναι αρκετά συνηθισμένα και οι περισσότεροι τα γνωρίζουμε καλά. Η λίστα περιλαμβάνει μεταξύ άλλων το σύστημα προειδοποίησης διατήρησης λωρίδας, το σύστημα προειδοποίησης για τα «τυφλά σημεία», το σύστημα αυτοματοποιημένου βοηθητικού φωτισμού κατά την στροφή, το σύστημα προειδοποίησης κόπωσης οδηγού, το σύστημα φρεναρίσματος έκτακτης ανάγκης και το Cuise control. Στο επόμενο επίπεδο μπαίνουμε μέσα στο χώρο της ημιαυτόνομης οδήγησης, καθώς το αυτοκίνητο έχει τη δυνατότητα να αναλάβει κάποιες από τις λειτουργίες απαλλάσσοντας τον οδηγό. Μερικά από τα συστήματα του δεύτερου επιπέδου αυτόνομης οδήγησης είναι το σύστημα διατήρησης λωρίδας, το σύστημα αυτόματης στάθμευσης και το σύστημα οδήγησης σε μποτιλιάρισμα, το οποίο αναλαμβάνει να μετακινεί το όχημα για λίγα μέτρα ανάλογα με την κίνηση του μπροστινού οχήματος και να το διατηρεί μέσα στην λωρίδα κυκλοφορίας. 

Το τρίτο επίπεδο κάνει ένα άλμα, αφού εδώ το αυτοκίνητο αναλαμβάνει να επιλέξει τη λωρίδα που θα κινηθεί, ενεργοποιεί και απενεργοποιεί τα φλας και ακολουθεί μόνο του τη ροή κυκλοφορίας. Ασφαλώς το τρίτο επίπεδο αυτόνομης οδήγησης απαιτεί από τον οδηγό να βρίσκεται στην θέση του, να παρακολουθεί τα πάντα και να είναι έτοιμος να επέμβει αν χρειαστεί. Στο επόμενο και προτελευταίο επίπεδο  ο οδηγός επιτρέπεται να ασχολείται με άλλα πράγματα αλλά παραμένει στη θέση του και μπορεί να επέμβει. Όμως το όχημα είναι σε θέση να αναλάβει μόνο του όλες τις λειτουργίες και όλες τις αποφάσεις. Το πέμπτο στάδιο αυτόνομης οδήγησης μετατρέπει τον οδηγό σε επιβάτη. Το αυτοκίνητο αναλαμβάνει τα πάντα και του ζητά μονάχα να βάλει στο σύστημα τον προορισμό και να πατήσει το «Start». Μάλιστα για τον… φερόμενο ως οδηγό, δεν υπάρχει η υποχρέωση να είναι κάτοχος άδειας οδήγησης. Άλλωστε τα χειριστήρια δεν υπάρχουν εμπρός σε μια από τις θέσεις, αλλά συνήθως βυθίζονται ηλεκτρικά μέσα στο ταμπλό, μεγιστοποιώντας στο έπακρο τους χώρους στην καμπίνα του αυτοκινήτου. 

Αυτόνομη οδήγηση στην Ελλάδα

Πέρα από την τεχνολογία που κουβαλούν πάνω τους τα οχήματα, για να μπορούν να κυκλοφορήσουν τα αυτόνομα στους δρόμους χρειάζεται ένα πλήρως αξιόπιστο και ασφαλές λογισμικό σε όλο το περιβάλλον γύρω τους. Χρειάζεται να αλλάξουν οι πόλεις μας, να τοποθετηθούν έξυπνα φανάρια και αισθητήρες κυκλοφορίας. Να ψηφιοποιηθούν δηλαδή ώστε να δημιουργηθεί το κατάλληλο οικοσύστημα που θα είναι ικανό να ανταπεξέλθει στις ανάγκες των αυτόνομων οχημάτων και θα τους παρέχει τις απαραίτητες πληροφορίες.

Πειραματικά η αυτόνομη οδήγηση εφαρμόστηκε για πρώτη φορά επί Ελληνικού εδάφους στα Τρίκαλα, τον Σεπτέμβριο του 2015, όταν λεωφορείο χωρίς οδηγό ανέλαβε τις αστικές μετακινήσεις. Τον Δεκέμβριο του 2022 δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως το πλήρες νομοθετικό πλαίσιο που αφορά την κίνηση των αυτόνομων οχημάτων.

Έτσι διευκρινίζεται ότι στα οχήματα που μπορούν να κινούνται χωρίς την παρουσία οδηγού περιλαμβάνονται επιβατηγά αυτοκίνητα, ταξί, λεωφορεία και άλλα οχήματα που πληρούν τις προϋποθέσεις του ΦΕΚ. Οι οποίες είναι ο πλευρικός έλεγχος κίνησης του οχήματος μέσω του συστήματος διεύθυνσης,  ο διαμήκης έλεγχος κίνησης του οχήματος μέσω της επιτάχυνσης και της επιβράδυνσης, η παρακολούθηση του περιβάλλοντος οδήγησης μέσω ανίχνευσης αντικειμένων και συμβάντων, αναγνώρισης, ταξινόμησης και προετοιμασίας αντίδρασης, η αντίδραση έναντι αντικειμένων και συμβάντων και ο σχεδιασμός ελιγμών. Όμως μέχρι νεωτέρας η κυκλοφορία των εν λόγω οχημάτων θα επιτρέπεται μόνο για ερευνητικούς σκοπούς συγκέντρωσης δεδομένων. Ο έλεγχος και η επιτήρησή τους γίνεται από ερευνητικά ιδρύματα και πανεπιστήμια, ενώ η κυκλοφορία τους επιτρέπεται σε προκαθορισμένες διαδρομές και με προκαθορισμένη ταχύτητα. 

Τιρκουάζ και λευκό, τα χρώματα της αυτονομίας

Είναι πιθανό με τη διάδοση της εντελώς αυτόνομης οδήγησης να έρθει και ένα τέταρτο χρώμα στα φανάρια, καθώς και ένα δεύτερο στα φώτα των αυτοκινήτων. Τα φανάρια λέγεται ότι θα αποκτήσουν και ένα λευκό σηματοδότη. Αυτός θα ενημερώνει ότι οι ηλεκτρονικοί δέκτες έχουν εντοπίσει κυκλοφορία πολλών αυτόνομων οχημάτων. Τότε τη ροή κίνησης στην διασταύρωση θα ορίζουν τα αυτόνομα οχήματα και οι οδηγοί θα πρέπει να τα ακολουθούν.

Σχετικά με τα ίδια τα αυτόνομα οχήματα, φαίνεται πώς θα αποκτήσουν άλλο ένα χρώμα στα φωτιστικά τους σώματα. Αφού η Mercedes-Benz έλαβε έγκριση για να προσθέσει και τιρκουάζ φώτα στα οχήματά της. Όταν αυτά ανάβουν θα ενημερώνουν τους υπόλοιπους χρήστες του δρόμου ότι στο συγκεκριμένο όχημα είναι ενεργοποιημένη η λειτουργία αυτόνομης οδήγησης. 

Στην πράξη

Η εφαρμογή της αυτόνομης οδήγησης στην καθημερινότητα μας θα αργήσει. Όχι επειδή δεν υπάρχει η τεχνολογία. Αλλά επειδή θα πρέπει να προηγηθεί η δημιουργία των υποδομών και των κανονισμών που απαιτούνται για την ασφαλή κίνηση τέτοιων οχημάτων. Και θα πρέπει να λυθούν όλα τα προβλήματα επικοινωνίας των συστημάτων μεταξύ τους αλλά και με τα συμβατικά οχήματα, τους πεζούς, τα ζώα και οτιδήποτε άλλο μπορεί να βρεθεί στον δρόμο τους. Πρέπει να εκσυγχρονιστούν οι υποδομές ώστε να δίνουν και να παίρνουν πληροφορίες και φυσικά να οχυρωθεί απόλυτα η ασφάλεια όλων των συστημάτων από χάκερς. Επίσης πρέπει να οριστούν οι υπαιτιότητες σε περίπτωση ατυχήματος ή δυστυχήματος. Σίγουρα, όπως είδαμε και στα Τρίκαλα, μια πολύ πιθανή εφαρμογή στα πρώτα βήματα της αυτόνομης οδήγησης είναι στα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς.