Το αγώι ξυπνάει τον αγωγιάτη

«Η τέχνη οφείλει να ξαφνιάζει την πραγματικότητα», έλεγε η Φρανσουάζ Σαγκάν, πριν πεθάνει. Το ξάφνιασμα όμως είναι σχήμα λιτότητας μπροστά στο σοκ που πάθαμε όταν πρωτοβρεθήκαμε απέναντι σ' εκείνο το φανταχτερό πορτοκαλί καβούρι με τις μαγουλάδες.
Ωστόσο, γρήγορα ερωτευτήκαμε –όσοι τουλάχιστον λατρεύουμε τις προκλήσεις– το Fiat Multipla του '98. Δεν ήταν μόνο η αντικομφορμιστική εμφάνιση και το επαναστατικό του εσωτερικό. Κανένα άλλο MPV δεν πάταγε στο δρόμο όπως ένα Multipla. Και πότε; Τον περασμένο αιώνα. Αφού, ακόμη και σήμερα, 14 χρόνια μετά, τα τωρινά «σημεία αναφοράς» τα βρίσκουν σκούρα απέναντι σ' ένα κεφάτα οδηγημένο Multipla πρώτης γενιάς.
Βέβαια, το «πρώτης γενιάς» δεν είναι απόλυτα σωστό. Πάμε πίσω στη δεκαετία του '50, όταν η Fiat έψαχνε τον αντικαταστάτη τούTopolino και την απάντηση στο 2CV. Το τμήμα που άκουγε στο υπέροχα ιταλικό Gruppo Motopropolsore Posteriore παρουσίασε τότε έναν 4κύλινδρο κινητήρα 633cc ο οποίος, αν κι έβγαζε μόνο 22 ίππους, κατάφερε να τρομάξει τον Ανιέλι που βρήκε το 600αράκι του '55 "unpo' troppoveloce"! Παρόλα αυτά, ο ντον Τζοβάνι συμφώνησε να βγει το Seicento στην παραγωγή, απαιτώντας όμως να αποτελέσει τη βάση για όσο περισσότερες παραλλαγές επέτρεπε η ιταλική μεταφασιστική ύφεση και επινοούσε η μεσογειακή μεταπολεμική εφευρετικότητα.
Μια απ' αυτές ήταν το Multipla του '56, ένα από τα πιο επαναστατικά σχέδια όλων των εποχών. Με 3,5m μήκος, όλα πίσω και έξι καθίσματα σε τρεις σειρές –ή δύο καθίσματα και σπηλαιώδη χώρο αποσκευών–, εκείνο το Fiat ήταν ο ορισμός της προσαρμοστικότητας. Και κάποιος έπρεπε να το εφεύρει γιατί τότε υπήρχε πραγματική ανάγκη. Κάπως έπρεπε να μετακινηθούν οι πτωχοί, πλην πολύκαρποι, φαμελιάρηδες της Ιταλίας του '50 και το αγώι ξυπνάει τον αγωγιάτη. Ο Έντισον, π.χ., για ν' ανακαλύψει τον ηλεκτρισμό δούλευε με κεριά στο σκοτάδι. Μη μου πείτε ότι δεν ζοριζόταν. Ή τα πολυβόλα. Το ότι υπάρχουν σημαίνει πώς κάποιος κάποτε –ορίστε, ο Γκάτλινγκ,το 1861–σκέφτηκε: «Εδώ μου κάθονται αυτοί εκεί κάτω, αλλά και πολλοί είναι και δεν τους φτάνω».
Ξεφύγαμε. Ο σχεδιαστής λοιπόν του πρώτου Multipla, Ντάντε Τζιακόζα, έχαιρε τότε φήμης ανάλογης σούπερ σταρ της Τσινετσιτά κι αυτό έδωσε αίγλη στο αυτοκίνητο. Οι δε διαφημίσεις του είχαν έντονο το, πρωτόγονο τότε, στοιχείο του λάιφσταιλ, απεικονίζοντας οικογένειες να διασκεδάζουν και ευτυχισμένες παρέες σε πικνίκ. Τουλάχιστον το κολατσιό να 'ταν καλό γιατί από επιδόσεις... Φαντάζεστε ένα 600αράκι με 22 άλογα και 1.150 κιλά, φορτωμένο με έξι φαγωμένους Ιταλούς;
Η Fiat άργησε να μπει στα σύγχρονα MPV με αποτέλεσμα η Renault,με το Scénic,να την πιάσει στον ύπνο. Κι όταν οι Ιταλοί το αποφάσισαν, έμπνευση δεν ήταν η Τζίνα Λολομπρίτζιντα, αλλά ο Ντίζι Γκιλέσπι. Οι υπόλοιποι ευρωπαίοι δεν χώνεψαν το Multipla του '98. Καλά που η Fiat, με μια επιλογή τυπικά... Fiat, προνόησε να το κατασκευάζει σ' ένα εργοστάσιο με περιορισμένη δυνατότητα παραγωγής.

Όσο για το ανανεωμένο Multipla του '04, σίγουρα έχασε κάτι από την προσωπικότητα του προηγουμένου (ποιος πραγματικά προτιμά εσπρέσο ντεκαφεϊνέ), αλλά τα στοιχεία που κάνουν τη ζωή μαζί του ξεχωριστή, παρέμειναν. Το μικρό μήκος, η 3+3 διαρρύθμιση των καθισμάτων, οι μεγάλες, κυρτές, γυάλινες επιφάνειες με την ελληνοπρεπέστατη, χαμηλή μέση, το πιο κοντό κι απ' τον Συναχωμένο κιβώτιο με τον επιλογέα δίπλα στο τιμόνι, το χωρίς μια επίπεδη επιφάνεια Who-Killed-Roger-Rabbit τρελό εσωτερικό... Ωστόσο, και αυτό το Multipla κατέληξε ταξί για την εγχώρια αγορά, για να αντικατασταθεί, το 2010, από το Freemont. (Who?)
Στενοχωριέμαι όταν ικανά αυτοκίνητα πάνε αδιάβαστα τη στιγμή που συμβατικοί, απρόσωποι, μεταλλικοί κουβάδες δρέπουν δάφνες επειδή εξοπλίζονται με δωρεάν δερμάτινα σαλόνια και συνοδεύονται από «ευέλικτα χρηματοδοτικά προγράμματα». Και επειδή η αποτυχία είναι ευκαιρία ν' αρχίσεις ξανά, αλλά αυτή τη φορά πιο έξυπνα, ελπίζω η Fiat να τολμήσει να σχεδιάσει πάλι ένα ανάλογα τολμηρό Multipla– κι ας συνεχίσει να φοβίζει παιδάκια και γιαγιάδες...